1baredigar.blog.ir
شگفتی های ایران زمین
دیوار گرگان (مار سرخ)
این دیوار تاریخی از ناحیه ی گمیشان در کناره ی دریای خزر آغاز شده و تا کوههای گلیداغ امتداد داشته است ودر سال 1316 هجری خورشیدی توسط ( اریک اشمیت ) باستان شناس آمریکایی در یک تصویر برداری هوایی کشف شد . به عقیده ی تاریخ نگاران این دیوار به دوران سلطنت ساسانیان تعلق داشته است و طول آن را 175 کیلومتر برآورد کرده اند . به دلیل استفاده از آجرهای قرمز رنگ در ساخت دیوار ، این اثر به مار سرخ شهرت یافته است . این دیوار بعد از دیوار چین و سمیز آلمان ، رتبه ی سوم در جهان را به خود اختصاص داده است .
چشمه های باداب سورت
باداب به معنای آب گازدار است و به قولی دیگر نوعی درد به نام باد که با آب چشمه درمان می شده است . این چشمه ها در ارتفاع 1841 متری از سطح دریا در روستای ارست ساری واقع شده اند و واژه ی سورت نام روستایی در کنا چشمه ها بوده که از بین رفته است . این چشمه ها از لحاظ رنگ ، مزه ، بو ، وحجم آب با هم تفاوت دارند و آب چشمه ی بزرگ بسیار شور و آب چشمه دیگر ترش است و به رنگ قرمز و نارنجی دیده می شود ودر شیب کوهستان صدها طبقه و ده ها حوضچه پلکانی به رنگ های نارنجی ، زرد و قرمز ایجاد کرده است .
سرو ابر کوه
این سرو کهنسال با قدمت چها هزار ساله در شهر ابر کوه استان یزد قرار دارد . گرداگرد تنه ی این درخت یازده و نیم متر و ارتفاع آن حدود بیست و هشت متر بر آورد شده است . گروهی بر این عقیده هستند که این سرو کهن توسط زرتشت پیامبر کاشته شده است و به همین دلیل به سرو زرتشت نیز مشهور است.
نخستین نقاشی متحرک ( انیمیشن ) جهان
بر روی این جام سفالین پنج هزار ساله که در تمدن شهر سوخته واقع در شهر زابل استان سیستان و بلوچستان کشف شده است ، تصویر یک بز کشیده شده است که در پنج حرکت به سوی درختی میرود و از برگ آن می خورد . این نقاشی متحرک در هزاره های دوم و سوم پیش از میلاد کشیده شده است .
بادگیر دولت آباد
این بادگیر در باغ دولت آباد یزد قرار دارد و با ارتفاع 33 متر بلند ترین بادگیر جهان است . طراحی این بنا به شکل هشت ضلعی می باشد و باد را به به طرف حوضچه های داخل عمارت هدایت می کند ، به این ترتیب با گذشتن باد از روی آب از دمای آن کاسته می شود . از این روش به جای کولر های امروزی استفاده می شده است و هنوز هم در مناطق کویری رایج است .
قدیمی ترین خط جهان
باستان شناسان در کاوش های باستانی در منطقه ی جیرفت کرمان کتیبه ای یافته اند که حدس میزنند قدیمی ترین خط جهان را در خود داشته باشد . علامت های نگارشی این خط باستانی به اشکال هندسی شباهت دارد و باستان شناسان هنوز نتوانسته اند آن را ترجمه کنند ، این کشف شگفت انگیز ایرانیان را به عنوان مخترعان نخستین خط نوشتاری در جهان معرفی می نماید .
کتیبه ی بیستون
این سنگ نوشته بر دیواره ی کوه ( پراو ) در شهرستان هرسین کرمانشاه به فرمان داریوش هخامنشی و پس از دستگیری و مجازات گئوماته ی مغ حجاری شده است . نام بیستون از واژه ی پارسی ( بغستان ) به معنی جایگاه خدایان گرفته شده است و در زبان پهلوی ( بهیستان ) و سپس ( بهیستون) خوانده شد. این واژه در سده های نخست اسلامی (بهستون ) و امروزه (بیستون) خوانده می شود. داریوش در این سنگ نگاره درباره ی جنگ ها و مجازات دشمنانش سخن گفته است . ارتفاع کتیبه هفت متر و هشتاد سانتی متر و طول آن بیست و دو متر است .
حمام شیخ بهایی در اصفهان
درباره چگونگی گرم شدن این حمام به کمک یک شمع تنها نظریه قابل قبول این است که یک سیستم سفالینه لوله کشی زیرزمینی در حد فاصل آبریز گاه مسجد جامع و این حمام وجود داشته که با روش مکش طبیعی، گازهایی مانند متان و اکسیدهای گوگردی را به مشعل خزینه حمام هدایت می کرده و این گازها به عنوان منبع گرما در مشعل خزینه می سوخته است. در جریان مرمت خانه شیخ بهایی که در نزدیکی گرمابه قرار دارد در کف زمین تنپوشه های سفالی و چاه های مرتبطی پیدا شده که احتمال دارد مربوط به طراحی حمام باشد. همچنین با مطالعات باستان شناسی در این منطقه مشخص شد که فاضلاب شهر اصفهان توسط لوله های جمع آوری فاضلاب وارد خزینه حمام می شده است. در واقع شیخ بهایی طبق محاسباتی دقیقی خزینه حمام را به گونه ای طراحی کرده بود که فاضلاب این مکان تبدیل به گاز متان شود همچنین بخشی از لجن های ته نشین شده در این مکان برای تولید بیوگاز مورد استفاده قرارمی گرفت، بدین شکل که شیخ بهایی با محاسباتی حجم لجن مورد نیاز برای تولید بیوگاز را مشخص کرده بود و گاز تولید شده به وسیله شعله هایی مخزن آب حمام را گرم می کرد. علی اصغر برهمند، رئیس انجمن مخترعان خراسان رضوی و طراح شبیه سازی حمام شیخ بهایی مدعی شد که منبع آب این گرمابه از طلا بوده و با توجه به این که طلا رساناترین فلز انتقال گرما است، با حرارت کم انرژی زیادی تولید و آب منبع گرم می شده است در طرح شبیه سازی شده به علت دسترسی نداشتن به طلا از مس استفاده شده که در حمام منازل هم قابل استفاده است و موجب صرفه جویی ۳۰ درصدی در مصرف سوخت می شود این اثر پژوهشی که به تایید انجمن مخترعان خراسان رضوی رسیده موفق به کسب دو نشان طلای سوئیس در سال ۲۰۰۶ و مدال طلای مسکو ۲۰۰۷ شده است.
معبد چغازنبیل
چغا ، در زبان لری به معنای تپه است و زنبیل اشاره به مکان معبد دارد که به شکل یک سبد واژگون دیده می شود .این نیایشگاه توسط اونتاش گال (پیرامون ۱۲۵۰ پ. م.)، پادشاه بزرگ ایلام باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، نگهبان شوش (شهر باستانی)، ساخته شده است.مکان جغرافیایی زیگورات چغازنبیل در ۴۵ کیلومتری جنوب شوش (شهر باستانی) و ۳۵ کیلومتریغرب شهر شوشتر، در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه است. این نیایشگاه توسط اونتاش ناپیریش پادشاه بزرگ ایلام باستان، و برای ستایش ایزد اینشوشیناک، الهه نگهبان شوش (شهر باستانی) ساخته شده است. و در حمله سپاه خونریز آشور بانیپال به همراه تمدن ایلامی ویران گردید. بلندی آغازین آن ۵۲ متر با ۵ طبقه بوده است. امروزه ارتفاع آن ۲۵ متر و تنها ۲ طبقه و نیم از آن باقیمانده است. زیربنای چغازنبیل یک مربع ۱۰۵ متر در ۱۰۵ متر است، یعنی دو برابر یک زمین فوتبال.
دژ الموت
دژ الموت در شمال شرقی روستای گازرخان قزوین و بر فراز صخره ای به ارتفاع ٢١۶٣ متر از سطح دریا است و بلندی صخره از زمین ھای پیرامون خود ٢٠٠ متر است . حسن صباح در سال ۴٨۶ ھجری قمری این قلعه را تصرف کرد و اکنون دژ به نام دژ حسن صباح نیز نامیده می شود.در اتاق اول، چاله آب کوچکی قرار دارد که اگر آب آن را کاملاً تخلیله بکنند، دوباره پرآب می شود.تنھا راه ورود به قلعه الموت در انتھای ضلع شمال شرقی، چند متر پایین تر از برج شرقی دژ واقع شده که کوه ھودکان با فاصله نسبتاً زیاد بر آن مشرف است. در این محل تونلی در تخته سنگ بریده شده که دارای ۶ متر طول، ٢ متر عرض و ٢ متر ارتفاع است. در دامنه جنوبی کوه قلعه، خندقی به طول تقریبی ۵٠ متر و ٢ متر عرض کنده و آنرا از آبی که از داخل قلعه می آمده پر می کرده اند تا ھیچ راه نفوذی از آن جبھه متصور نباشد. بر روی دامن هھای دیگر نیز ھرجا بیم بالا رفتن مھاجمان می رفته خندق ھایی کنده شده و دیوار بالایی آنھا را مورب برآورده اند تا امکان ھر عبوری را محدود نماید.این قلعه در شوال ۶۵۴ ھجری قمری ب هدستور ھلاکو به آتش کشیده و ویران شد .
تخت سلیمان
تخت سلیمان (یا آتشکده آذرگشنسب) نام محوطٔه تاریخی بزرگی در نزدیکی تکاب و روستای تخت سلیمان (در گذشته نصرت آباد) در استان آذربایجان غربی و ۴۵ کیلومتری شمال شرقی این شهرتخت سلیمان بزرگ ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به شمار می رفت؛ اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان، به ایران تخریب شد. آباقاخان برادرزاده هلاکوخان که به دین اسلام گرویده بود، بر روی ویرانه های تخت سلیمان مسجدی بنا کرد که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جا مانده که در حال حاضر در موزه رضا عباسی نگهداری می شوددر زمان ساسانیان ایرانیان سه آتشگاه بزرگ و برجسته داشتند. نام آتش هایی که در این آتشگاه ها نگهداری می شد یکی برزین مهر به معنای آتش عشق والا و ویژه برزیگران بود که در نزدیکی نیشابور خراسان جای داشت.دومی فربغ بود به معنای آتش فّر ایزدی که در کاریان فارس و ویژه موبدان و بلندپایگان بود. سومی آتشکده آذرگشسپ که در تکاب آذربایجان قرار داشت. آتشکده آذرگشسپ ویژه ارتشیان بود و در شهر و محلی به نام شیز یا گنَجک بر روی کوه اَسَنوند قرار داشت آذرگشنسپ به معنای آتش اسب نر است. بر پایٔه افسانه های ایرانی این آتشگاه بدین علت این طورنامیده شده است که کیخسرو هنگام گشودن بهمن دژ در نیمروز با تیرگی شبانه که دیوان با جادویخود پدید آورده بودند روبرو شد. آنگاه آتشی بر یال اسب وی فرودآمد و جهان را دیگر باره روشن کرد و کیخسرو پس از پیروزی و گشودن بهمن دژ، به پاس این یاوری اهورایی، آتش فرودآمده راآنجا بنشاند و آن آتش و جایگاه به نام آتش اسب نر (ُگشسب یا گشنسب) نامیده شد. این محل هم کنون تخت سلیمان نام دارد .
جنگل های حرا
حرا (Avisennia marina) درختی از جامعه گیاھی مانگرو است.کلمه مانگرو از لغت پرتغالی Mango به معنای انبه و لغت انگلیسی Rove به معنای بیشه گرفته شده است . در فرهنگ لغت دهخدا ، حرا به معنای فضای وسیع میان خانه و نیز بانگ و غوغای مرغان آمده است . مانگرو معرف اکوسیستم خاص در مناطق استوایی، حاصل از تجمع بسیار ویژه ای از گیاھان و جانوران درسواحل پست خورھا، دلتاھا، برکه ھا و سواحل دریاھا و در عین حال نشانگر و معرف درختان ودرختچه ھای این گونه اکوسیستم ھا نیز می باشد. این گیاھان در گروه گیاھان شوره زی قرار دارند.حرا، گیاھی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می روید و نھال تولید می کند. سپس ازدرخت جدا می شود و داخل مرداب می افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است گیاه حرا فواید شگفت انگیزی دارد. بافت ساقه، تنه و ریشه این درخت به گونه ای است که آب شور دریا را تصفیه و مواد مورد نیاز آن را جذب و بقیه مواد را دفع می کند. شیره درون آوندھای آن بر بیماری خشکی بیماری پوستی (شایع درمنطقه ھرمزگان) تاثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا، برای تولید جوھر مازو استفاده می شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است .
کهن ترین پرچم جهان
درفش برنزی شهداد کرمان
به نقل از خبرگزاری مهر :
در گل نوشته سومری نام ( آراتا ) بسیار به کار رفته است. طبق متون سومری آراتا سرزمینی بود درشرق انشان . هانسمن انگلیسی، سرزمین انشان را همان فارس می داند و شهر سوخته واقع در استان سیستان را شهر حماسی آراتا می دانست، اما اکتشافات بعدی در استان کرمان این موضوع را اثبات کرد که آراتا همان شهداد کرمان است. این درفش قدیمی ترین پرچم جهان است که از یک صفحه با میله و لولا و دسته برنزی ساخته شده است و البته چون در این چند هزار سال زنگ زده شده به رنگ سبز مبدل شده است ولی در اصل نوعی درخشش فلزی داشته که آفتاب را باز می تابانده است. طی بررسیهای صورت گرفته درفش شهداد مربوط به دوران پیش از میلاد مسیح (ع) و قدیمی ترین پرچم ایران و جهان است .
درفش شهداد پرچمی فلزی و مربع شکل در ابعاد 23 در 23 سانتیمتر است و بر فراز خود عقابی دارد و بر میله ای نصب شده است . این درفش اکنون در موزه ی تهران نگهداری می شود .
تخت جمشید
در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان در پارسه آغاز گردید. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه اش اردشیر یکم با گسترش این مجموعه به فضای آن افزودند. بسیاری از آگاهی های موجود که در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگ نبشته ها و فلزنوشته هایی است که در این کاخ ها و بر روی دیواره ها و لوحه ها آن حکاکی شده است باور تاریخ دانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش ازمیلاد، تخت جمشید را به آتش کشید .
نام تخت جمشید در ابتدا پارسه به معنای شهر پارسیان بوده است و یونانیان آن را پرسپولیس می نامیدند و در زمان ساسانیان صد ستون خوانده می شد صدها سال پس از حمله اسکندر ، مردمی که از نزدیکی خرابه های پارسه عبور می کردند، تصاویر حکاکی شده تخت یک پادشاه را می دیدند که روی دست مردم بلند شده است و از آنجا که نمی توانستند خط میخی کتیبه های حک شده روی سنگ ها را بخوانند، می پنداشتند که این همان اورنگ (تخت پادشاهی) جمشید است که فردوسی در شاهنامه خود از آن یاد کرده است. به همین خاطر نام این مکان را تخت جمشید نهادند. بعدها که باستان شناسان توانستند خط میخی کتیبه را ترجمه کنند، متوجه شدند که نام اصلی آن پارسه بوده استدر گذر زمان تعدادی از ستون های دروازه کاخ صد ستون در تخت جمشید حوادثی مثل زلزله راپشت سر گذاشته و سر پا مانده اند. آن ها در نگاه اول یکپارچه به نظر می رسند اما در حقیقتتکه تکه هستند و روی هم سوار شده اند. راز پایداری آن ها مقابل زمین لرزه در محل اتصال این تکه هاست، جایی که دو تکه ستون به وسیله سرب مذاب به هم متصل شده اند. این سرب علاوه برمحکم کردن اتصال دو تکه ستون، نقش مهمی برای مقاومت سازه در مقابل زمین لرزه داشته است. سرب فلز چکش خوار و نرمی است که هنگام بروز زمین لرزه از خودش واکنش نشان داده و خرد نمی شود، این همان نقشی است که در ساختمان های امروزی و مدرن بر عهده فنر لای ستون ها گذاشته می شود . برای روی هم گذاشتن سنگ ها ملاتی به کار برده نمی شده، بلکه دو سطح برهم چسبیده را چنان می تراشیده اند که صاف می شده و به خوبی روی یک دیگر سوار می گشته اند ، اما راهی که بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت این بود که در دو سنگ مجاور دو گودی همانند و مرتبط می کندند و آن ها را با میله آهنی به هم بسته و روی آن سرب مذاب ریخته و صیقل می دادند، این بست ها به صورت دم چلچله ای، استوانه، قلمی و سرتبری ساخته می شدند .
غار علیصدر همدان ( کبودرآهنگ )
زمین شناسان قدمت سنگهای این غار را به دوره ژوراسیک از دوران دوم زمین شناسی (190-136میلیون سال قبل) نسبت می دهند . مردم روستای علی صدر و روستاهای اطراف، از قدیم الایام به وجود این غار پی برده بودند و از آب آن بهره برداری می کردند. علاوه بر این، در صد سال گذشته، اهالی ده با هدایت مازاد آب نهر سراب به غار علیصدر، از آن به عنوان مخزن و سدی برای استفاده در فصل گرما بهره می برده اند و همین موضوع باعث شده بود تا سطح آب در قسمت شرقی غار تا ارتفاع ۲٫۲۰ متر یعنی تا نزدیکی دهانه ورودی غار بالا بیاید و امکان دسترسی به غار را تا سالها غیر ممکن کند؛ تا اینکه با وقوع زلزله مخرب فارسینج در ۲۲ آذرماه ۱۳۳۶ ، و ایجاد شکاف در کف غار سراب، آب نهر سراب به یکباره قطع شد و طی ۶ سال یعنی حدود سال ۱۳۴۲ سطح آب غار علیصدر به ارتفاع طبیعی خود رسید و ورود به غار میسر گشت و به تدریج پای کوهنوردان به درون غار باز شد اهالی روستا از این غار بعنوان مخزن و سد استفاده می کرده اند و در بنچاقها و اسناد روستا، نام ده علی سد نوشته شده است . در زمان احداث جاده برای روستا در سال ۱۳۵۰ ، پیمانکار مجری در تابلوی راهنمای پروژه نام علیصدر را نوشت و از آن زمان به بعد، این نام برای روستا و غار استفاده شد . ارتفاع آب این غار در عمیق ترین نقطه به 14 متر می رسد .
عجایب شهر سوخته
شهر سوخته در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و دوره ی بنای این شهر بزرگ با دوره برنز در تمدن جیرفت مقارن است و ایرانیان در حدود شش هزار سال در این مکان دارای تمدن بوده اند .پژوهش ها نشان داده است این محوطه بر خلاف اکنون که محیط زیستی کاملا بیابانی دارد و فقط درختان گز در آنجا دیده می شود، در پنج هزار سال قبل از میلاد منطقه ای سبز و خرم بوده و درختان بید مجنون، افرا و سپیدار فراوانی در آنجا وجود داشته است. باستان شناسان با یافتن مهره ها و گردنبندهایی از لاجورد و طلا، پس از پژوهش درباره روش های ساخت ورقه ها و مفتول های طلایی دریافتند که صنعتگران شهر سوخته با ابزار بسیارابتدایی در آغاز صفحات طلایی بسیار نازکی به قطر کمتر از یک میلیمتر تهیه کرده و بعد آنها را به شکل استوانه ای لوله نموده و بین استوانه های طلا مهره های لاجورد قرار می داده اند. تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و تحقیق درباره اشیاء حصیری مشخص کرده که مردم این شهر با استفاده از نیزارهای باتلاق های اطراف دریاچه هامون سبد و حصیر می بافتند. از این نی ها، برای درست کردن سقف ساختمانها هم استفاده می شده است . صید ماهی و بافت تورهای ماهیگیری نیز از دیگر پیشه های مردمان شهر سوخته بوده است . درنخستین مرحله کاوشهای باستانشناسی، در شهر سوخته کوچه ها و خانه های منظم و لوله کشی آب و فاضلاب با لوله های سفالی پیدا شده که نشان دهنده وجود برنامه ریزی مدنی در این شهر است باستان شناسان دراین مکان آثار دانه های گندم و جو و شاهدانه و تخم خربزه و حتی انگور نیز پیدا کردند. این امر برای دانشمندان باستان شناس مسلم گردید که پرندگان و حیواناتی که آثارشان در شهر سوخته بدست آمده درحال حاضر دیگر دراین مکان زندگی نمی کنند . اشیاء دیگری که ساخت دست انسان بوده است و ازجنس فیروزه یا سنگ لاجورد است در شهرسوخته بدست آمده است برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی هم پیدا شد . بر روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ های داخل کره چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متر طراحی شده اند و مردمک چشم در وسط آن طراحی شده است . قدمت این چشم مصنوعی به حدود ۲۸۰۰ سال بیش از میلاد می رسد . کشف شدن بازی ای شبیه به تخته نرد امروزی با ۶۰ مهره یکی دیگر از شگفتی های این شهر است؛ و با توجه به قدمت شهرسوخته می توان گفت که قدیمی ترین تخته نرد جهان متعلق به این مردم است.
لی لی پوتی های ایران (روستای ماخونیک)
روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان می باشد و در شهرستان سر بیشه از استان خراسان جنوبی قرار دارد . و به دلیل شهرت آن به شهر (لی لی پوتی ها) محبوبیت زیادی دارد . از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتا افغانی می باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده اند . مردم منطقه ماخونیک مسلمان، دارای مذهب اهل تسنن (حنفی) هستند و با زبان فارسی و با لهجه ی خاص محلی تکلم می کنند جاذبه ی این روستا این است که اهالی آن کوتاه قد بوده و به زحمت قدشان ازیک متر و چهل سانتی مترتجاوز می کرد. البته این موضوع برای دوران گذشته است و اکنون در این روستا تقریبا قدها متعادل شده است . مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، چای نمی نوشیدند شکار نمی کردند و اصلا گوشت نمی خوردند و هنوز سیگار نمی کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می دانستند ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند تا مبادا جادو شوند.
قلعه ی رودخان
رودخان نام قلعه ای است متعلق به دوره سلجوقیان که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای زیبای رودخان ساخته شده و دیواری به طول ۵۰۰ متردارد . بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزه ی گنجینه ی رشت نگهداری می شود، درج شده که این قلعه در سال نهصد و هیجده تا بیست و یک هجری قمری برای سلطان حسام الدین تجدید بنا شده است . امیر حسام الدین دباج فومنی ، پس از سرپیچی از صفویان هنگامی که موفقیتی به دست نیاورد ، به دربند گریخت و سرانجام دستگیر و اعدام شد . چهل برج دیده بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق های هشت ضلعی آن با طاق های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج ها روزنه هایی شیب دار دیده می شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده اند گفته می شود در طول تاریخ قلعه، هیچ گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند درباره ی نامگذاری این قلعه گفته می شود چون این قلعه ی تاریخی در کنار رودخانه بنا شده است ، معادل باستانی آن رودگان یا روگان بوده و واژه ی تغییریافته آن ، رودخان خوانده می شود با توجه به گزارش های زمین شناسی احتمال وجود ذخایر آهن در این منطقه بالا است. شواهدی برای فعالیت معدن کاری باستانی در این منطقه گزارش شده است. از جمله ی آن ها پس مانده های ذوب آهن در این منطقه است .
قلعه ی فلک الافلاک
قدمت این قلعه به دوره ساسانیان می رسد. ساسانیان شهری با نام شاپورخواست در حدود منطقه کنونی خرم آباد ساختند که بعدها ویران شد و در حدود سده هفتم هجری خرم آباد فعلی به جای آن بنا گردید. گمان می رود که قلعه فلک الافلاک همان دژ شاپورخواست باشد که در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته است. از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز بنام خرم آباد معروف شد و احتمالا نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است بود. این موزه ۱۲ ویترین دارد که هر ویترین ۵۰ اثر تاریخی را به نمایش می گذارد . احداث بنا بر فراز صخره های سنگی و اشراف کامل آن بر دره تاریخی خرم آباد و نیز جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه از ویژگی های اصلی بنا به شمار می آیند. از سوی دیگر نزدیکی بنا با غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد و دیگر آثار دوران تاریخی مانند سنگ نبشته، مناره آجری، آسیاب گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار یاد شده می باشد وسعت تقریبی بنا ۵۳۰۰ متر مربع، شامل ۸ برجدو صحن و ۳۰۰ جان پناه می باشد. ارتفاع بلندترین دیوار تا سطح تپه ۲۳ متر و مصالح آن از سنگ آجر خشت و ملات گچ و آهک است در شمال شرقی حیاط اول و در پشت یک طاق نمای بلند، چاه آب قلعه قرار دارد عمق این چاه که بیشتر آن با برش صخره به سرچشمه آب گلستان راه یافته نزدیک به ۴۰ متر است. در گذشته آب مورد نیاز ساکنین دژ از همین چاه تامین می شده است و اکنون نیز قابل بهره برداری است در متون تاریخی از قلعه فلک الافلاک با نامهای گوناگونی مانند دژ شاپورخواست، دز بر، قلعه خرم آباد، قلعه دوازده برجی از آن یاد شده است. فلک الافلاک که در لغت به معنی سپهر سپهران یا فلک نهم است عنوانی است که در دوره قاجار به این بنا اطلاق شد و اکنون نیز به همین نام مشهور است .
گنبد قابوس
گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چھارم ھجری است که در شھر گنبد کاووس در شمال ایران و استان گلستان قرار دارد. این بنا بلندترین برج تمام آجری جھان با ارتفاع سی و هفت متر به شمار می آید و بر فراز تپه ای خاکی که حدود پانزده متر از سطح زمین بلندتر است قرار دارد که با محاسبه ی ارتفاع تپه به پنجاه و دو متر می رسد . این بنا در سال ( ٣٩٧ ھجری قمری برابر با ٣٧۵ ھجری خورشیدی) و در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شھر جرجان که پایتخت پادشاھان آن دیار بوده، بنا گردیده است. پی سازی بنا از زمین سفت شروع و تا ارتفاع حدود ١۵ متری با آجر و مصالح مشابه خود بنا انجام شده است. درون پای بست سردابی وجود داشته که پاکار طاق آن ھنوز بر جای است ولی براثر کاوشھای پیاپی کاوشگران که در پی گنج بوده اند آثاری از کف آن بر جای نمانده است یکی از عجایب این بنا وجود محوطه ای دایره ای شکل در جلوی برج است که همانند یک بلند گو صدای افراد را در محوطه پخش می کند و اینگونه به نظر می رسد که صدا از درون برج پخش می شود .
گنبد سلطانیه
این گنبد به دستور اولجایتو (سلطان محمد خدابنده) از پادشاهان دوره ی ایلخانان مغول ، جھت انتقال پیکر مطهر حضرت علی بن ابیطالب (ع) از نجف به سلطانیه در مدت ده سال توسط ٣٠٠٠ نفر کارگر در زنجان ساخته شد . این بنا شامل ٨ ایوان و ٨ مناره است که گفته می شود از ٨ در بھشت (ابواب البر یا درھای نیکی) الگو گرفته است . پادشاه اولجایتو پس از ناامید شدن از انتقال پیکر مطهر امام علی (ع) به سلطانیه ، مقداری از خاک نجف و کربلا را به سلطانیه انتقال داد و در ساخت قسمتی از بنا استفاده کرد که به تربتخانه مشھور است. پادشاه وصیت کرده بود که در سردابه دفن شود. اولجایتو دو سال بعد از اتمام ساخت گنبد در سن ٣۴ سالگی بر اثر بیماری درگذشت. این گنبد بزرگترین گنبد آجری دنیاست .
